Luteriani zemërbutë

Filip Melanktoni
1497–1560
nga David Mathis

Nuk ishte ai lloj personi që niste revolucione, por ishte tipi që vendoste rregull në mes të rrëmujës së shkaktuar prej tyre. Udhëheqësi i tij frymëror e intelektual, Martin Luteri, ishte i ashpër, impulsiv dhe energjik, ndërsa Filip Melanktoni ishte një person i druajtur dhe mendjekthjellët, i cili dinte se si t’i afronte dhe bashkonte njerëzit. Luteri vetë e pranonte se ishte “brumë pa fjalë”, kurse dishepulli i tij i ri por mendjendritur ishte “brumë dhe fjalë.”

Luteri as që bënte përpjekje për të qenë preciz apo për t’u ruajtur nga keqkuptimet; shprehja në mënyrë të saktë e të përpiktë ishte pika e fortë e Melanktonit. Luteri thoshte vetë që ndërsa ai përdorte ushtën, Melanktoni ishte mjeshtër në përdorimin e pineskës dhe gjilpërës. Luteri ishte shteg-hapës, sepse atij i takoi detyra që të përdorte satërin apostolik për të çelur një udhë të re mes përmes xhunglës së pashkelur shekullore të besëtytnive. Përkundrazi, Melanktonit, sikurse Bullingerit në Zyrih dhe Kalvinit në Gjenevë, i takoi që të luante rolin e sistemuesit të qetë dhe të përmbajtur, duke e përpunuar shtegun protestant për brezat që do të pasonin.

Ai ishte “reformatori i urtë” dhe partneri i duhur për Luterin e egër dhe të zhurmshëm. Mirëpo, Melanktoni nuk u bë i njohur vetëm për faktin që ishte i urtë e i butë, sepse kur vinte puna ai shfaqte një nerv shpërthyes. Jo vetëm që ishte kureshtar i paepur dhe një zotërues mjeshtëror i çdo lëndë, por gjithashtu çuditërisht ishte edhe besëtytë. Si çdo mëkatar tjetër edhe ai kishte përzierjen e tij kontradiktore të virtyteve dhe veseve, por Perëndia nuk e kishte problem ta përdorte atë për veprën e Tij.

Talent, Profesor, Bashkëpilot

Lindur në vitin 1497 në jugperëndim të Gjermanisë, Melanktoni ishte nipi i humanistit të mirënjohur Johann Reuchlin (1455-1522), i cili duke ndjekur traditën humaniste e këshilloi Filipin që ta ndryshonte mbiemrin nga Schwartzerdt (“tokë e zezë”) në versionin e Helenizuar Melankton.

Duke qenë vërtetë një talent i rrallë që në fëmijëri, Melanktoni studioi letërsinë e vjetër greke e romake në Hajdelberg dhe Tybingen, duke arritur në Vitenberg në vitin 1519 në moshën 22-vjeçare ndërsa Reformimi po merrte vrull. Në të njëjtin vit, ai e shoqëroi Luterin si ndihmës në Debatin e Lajpcigut. Rreth vitit 1521 ai botoi versionin e tij të parë të Loci Communes (“Konceptet Bazë”), i cili filloi si një komentar mbi letrën e Romakëve, por i frymëzuar nga shkrimet e Luterit u përpoq ta lidhte teologjinë e krishterë me tekstin biblik në vend që të ndiqte kategoritë filozofike të veprave akademike mesjetare.

Teksa zjarret e reformës u ndezën edhe më fort, Melanktoni ishte përkrah Luterit në Marburg në vitin 1529 dhenë Augsburg në vitin 1530 u paraqit si përfaqësues i Luterit për të mbrojtur kauzën luteriane, duke formuluar madje Rrëfimin e Augsburgut, meqenëse Luteri kërkohej nga drejtësia për t’u gjykuar dhe s’mund të merrte pjesë.

Mendje e pavarur

Sidoqoftë, lidhja e ngushtë e Melanktonit me Luterin nuk do të thoshte që të gjithë Luterianët i përqafuan idetë e tij. Madje që kur ishte gjallë Luteri, disa e akuzuan Melanktonin si një doktrinë prishës, i cili po merrte kontrollin e lëvizjes së guximshme të Luterit për ta zbutur atë. Në të njëjtën kohë, shumë të tjerë e vlerësuan me gjithë zemër rafinimin, mendje-kthjelltësinë, zotësinë teologjike të Melanktonit dhe menduan që ai po i ofronte një shërbim shumë të çmuar mikut të tij nismëtar.

Melanktoni ishte mendimtar tepër i kujdesshëm për të rënë dakord njëqind për qind me Luterin. Mirëpo, edhe atëherë kur dallimet në mes tyre dolën në pah, ai nuk reshti së konsideruari veten si dishepulli i Luterit. Ai po e ndihmonte udhëheqësin e tij frymëror e intelektual, duke i pjekur edhe më mirë pikëpamjet teologjike të këtij të fundit, pra, nuk po rebelohej kundër tij.

Dy dallimet e tij kyçe me Luterin, për të cilat disa kundërshtarë do t’i kërkonin llogari deri në një, kishin të bënin me skllavërinë e vullnetit dhe Darkën e Zotit. Qysh në vitin 1540, dhjetë vjet pas Augsburgut dhe gjashtë vjet para vdekjes së Luterit, Melanktoni botoi një version të përditësuar të rrëfimit me një pikëpamje të rishikuar të Darkës së Zotit. Kundërshtarët e akuzuan se ishte një kripto-kalvinist rreth temës së Darkës së Zotit; megjithatë, sa i përket pikës së dytë dalluese, ai u distancua dukshëm nga Gjeneva. Melanktoni e mohoi paracaktimin e dyfishtë, të cilën e konsideronte si rrjedhojë të natyrshme të pikëpamjes së Luterit për vullnetin, si dhe dyshonte që të paktën disa nga ndjekësit e Luterit po shkonin shumë larg në pikëpamjen e tyre për skllavërinë e vullnetit.

Udhëheqësi i Luterianëve

Me kalimin e viteve, madje dhe pas vdekjes së tij në Vitenberg në vitin 1560, “reformatori i urtë” fitoi në një nga mosmarrëveshjet e tij dhe humbi në tjetrën. Në Formulën e Ujdisë të vitit 1577 dhe Librin e Ujdisë të vitit 1580 “ortodoksia luteriane nuk i kushtoi shumë rëndësi doktrinës së paracaktimit (duke mbajtur anën e Melanktonit) dhe afirmoi praninë reale të Krishtit në darkën e Zotit (kundër Melanktonit)” (Reformimi, fq. 353). Nga këndvështrimi i reformuar, që të dyja vendimet shkuan në drejtimin e gabuar dhe shpjegojnë ndryshimet kyçe mes të reformuarve dhe   ditët e sotme. Mund të themi që Ujdia do të kishte bërë mirë që të dëgjonte Melanktonin rreth Darkës së Zotit dhe Luterin për sa i përket skllavërisë së vullnetit.

Në fund të fundit, Melanktoni u bë udhëheqësi intelektual i luterianëve. Ai jo vetëm që ishte teologu i parë sistematik i Reformimit dhe një prej figurave të tij më të rëndësishme, por gjithashtu krijoi sisteme arsimore që e bënë Luterianizmin të fortë e të qëndrueshëm jo vetëm në këto kohë paqëndrueshmërie, por edhe në ditët më të trazuara që do të vinin. Perëndia i përdori për mirë dhuntitë, sjelljet e çuditshme dhe madje tiparet kontradiktore të Melanktonit, për ta përforcuar teologjinë e Reformimit si një forcë botëndryshuese.

Original Article from DesiringGod.org

Përkthimi nga www.fjaletejetes.com

SHËNIM: Ju lejoheni dhe inkurajoheni ta riprodhoni apo shpërndani këtë material në çdo formë të mundshme me kusht që të mos ndryshoni fjalët në asnjë mënyrë. Për postimet në internet, duhet të sigurohet një link i këtij dokumenti në faqen tonë të internetit!